Bu yazıda, afazi ve dil ve konuşma terapisi hakkında daha fazla bilgi edineceğiz ve kullanılan terapi yöntemlerine göz atıp afazili bireylerin ve ailelerin bu durumu daha iyi anlamasına yardımcı olacağız.
AFAZİDE İLETİŞİM ENGELLERİYLE YÜZLEŞMEK
Afazi Nedir?
Afazi, bireyin dil ve konuşma yeteneklerini etkileyen edinilmiş bir dil bozukluğudur. Kısa tanımıyla bir isimlendirme bozukluğudur.
Afazinin Nedenleri Nelerdir?
En sık sebebi felçlerdir. Ayrıca travmatik beyin hasarları, tümörler, beyindeki lezyonlar, demans, epilepsi gibi nedenler de afaziye neden olabilmektedir.
Afaziye Başka Konuşma Bozuklukları da Eşlik Eder mi?
Bazı durumlarda dizartri ve apraksi dediğimiz konuşma bozuklukları da afazi ile görülebilmektedir.
Dizartride konuşma ile ilgili kaslar oluşan beyin hasarı nedeni ile görevini tam olarak yapamazken, apraksi de kaslar normal faaliyetlerini yapar fakat konuşmanın motor planlamasında bir sorun görülür.
Afazili Bireylerde Görülen Dil ve Konuşma Bozuklukları Nelerdir?
Etkilenen bölgeye göre isimlendirme hatasının yanı sıra işitsel anlama ve tekrarlama becerilerinde problemlere sebep olabilmektedir.
Wernice alanı dediğimiz beynin alıcı dil bölgesinde hasar meydana geldiyse akıcı bir konuşma ile karşılaşsak da kelimeler yanlış ve anlamsız bir şekilde kullanabilir.
Broca alanı dediğimiz beynin konuşma ile ilgili bölgesinde hasar meydana geldiğinde ise dil anlama becerileri korunur fakat akıcı olmayan bir konuşma ile kelime bulma güçlüğü yaşanabilir.
Afazilerin en ağır tipi tüm alanların etkilendiği Global afazi olup, en hafif tipi de sadece isimlendirme hatalarının göründüğü anomik afazidir.
Afazinin Günlük Yaşama Etkisi Nelerdir?
Afazili bireyler kelime bulma güçlüğü ya da yanlış sözcük kullanma gibi nedenlerden dolayı ciddi iletişim sorunları yaşarlar.
Bu durum;
AFAZİDE İLETİŞİM ENGELLERİYLE YÜZLEŞMEK
Afazi Nedir?
Afazi, bireyin dil ve konuşma yeteneklerini etkileyen edinilmiş bir dil bozukluğudur. Kısa tanımıyla bir isimlendirme bozukluğudur.
Afazinin Nedenleri Nelerdir?
En sık sebebi felçlerdir. Ayrıca travmatik beyin hasarları, tümörler, beyindeki lezyonlar, demans, epilepsi gibi nedenler de afaziye neden olabilmektedir.
Afaziye Başka Konuşma Bozuklukları da Eşlik Eder mi?
Bazı durumlarda dizartri ve apraksi dediğimiz konuşma bozuklukları da afazi ile görülebilmektedir.
Dizartride konuşma ile ilgili kaslar oluşan beyin hasarı nedeni ile görevini tam olarak yapamazken, apraksi de kaslar normal faaliyetlerini yapar fakat konuşmanın motor planlamasında bir sorun görülür.
Afazili Bireylerde Görülen Dil ve Konuşma Bozuklukları Nelerdir?
Etkilenen bölgeye göre isimlendirme hatasının yanı sıra işitsel anlama ve tekrarlama becerilerinde problemlere sebep olabilmektedir.
Wernice alanı dediğimiz beynin alıcı dil bölgesinde hasar meydana geldiyse akıcı bir konuşma ile karşılaşsak da kelimeler yanlış ve anlamsız bir şekilde kullanabilir.
Broca alanı dediğimiz beynin konuşma ile ilgili bölgesinde hasar meydana geldiğinde ise dil anlama becerileri korunur fakat akıcı olmayan bir konuşma ile kelime bulma güçlüğü yaşanabilir.
Afazilerin en ağır tipi tüm alanların etkilendiği Global afazi olup, en hafif tipi de sadece isimlendirme hatalarının göründüğü anomik afazidir.
Afazinin Günlük Yaşama Etkisi Nelerdir?
Afazili bireyler kelime bulma güçlüğü ya da yanlış sözcük kullanma gibi nedenlerden dolayı ciddi iletişim sorunları yaşarlar.
Bu durum;
- Sosyal etkileşimde azalma,
- Telefonla konuşma, alışveriş yapma gibi günlük aktivitelerde zorluklar
- İş performansında düşüşler
- Depresyon, kaygı, sosyal izolasyon gibi duygusal ve psikolojik sorunlara sebep olabilmektedir.
Afazi de Kendiliğinden İyileşme Görülür mü?
Afazinin tipine ve nedenine bağlı olarak kişiden kişiye farklılık gösteren sürelerde bazen hızlı bir şekilde bazen de yavaş sınırlı bir şekilde spontan iyileşme görülebilir. Afazi bulguları gösteren vakaların bir kısmı ilk birkaç saat içinde düzelebilirken, 2-3 ay bu bulguların devam etmesi durumunda kendiliğinden tam bir iyileşme olması ihtimali azalmaktadır.
Afazili bir kişinin iyileşme sürecini desteklemek için erken dönemde dil ve konuşma terapisi önemlidir. Dil ve konuşma terapistleri, kişinin iletişim becerilerini yeniden kazanmasına yardımcı olacak stratejiler ve egzersizler sunar ve beynin farklı alanlarının yeni görevlere hazırlanmasına destek olur.
DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ İLE YOLCULUĞUN İLK ADIMLARI
Dil ve Konuşma Terapisinin Önemi
Dil ve konuşma terapisi, afazili bireylerin iletişim becerilerini geliştirmelerine yardımcı olan bir tedavi yöntemidir. Terapi, bireyin günlük yaşamına uyum sağlamasını ve bağımsızlığını artırabilir.
Erken Müdahale Neden Önemlidir?
Erken müdahale, afazinin belirtilerinin ortaya çıkmasından sonra mümkün olan en kısa sürede başlayan bir süreçtir.
Erken müdahale ile beynin plastisite özelliğinden yararlanılarak zarar görmüş beyin bölgelerin işlevini başka bir beyin bölgesinin üstlenmesi süreci desteklenir. İletişim becerilerinin daha hızlı iyileşmesine yardımcı olunur ve bireyin işlev kaybını azaltarak iyileşme potansiyeli artırılabilir.
Terapi Süreci Nasıldır?
Dil ve konuşma terapisi, afazili bireylerin iletişim becerilerini geliştirmek, günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlıklarını artırmak ve sosyal etkileşimlerini iyileştirmeyi hedefleyen bir süreçtir.
Terapi sürecinde her bireyin farklı olduğu unutulmamalı, bireyin güçlü ve zayıf yönleri, bireyin ve ailenin beklentileri gibi birden çok faktör göz önünde bulundurulmalıdır. Bu faktörlere bağlı olarak bireyin iletişim becerilerini artırmayı, hedef odaklı ve afaziye bağlı ortaya çıkan bulguları azaltmaya yönelik terapi planları hazırlanmalıdır.
Ayrıca terapi süreci ev uygulamaları ile aileler tarafından desteklenmeli, ilerleme hakkında geri bildirimlerde bulunularak mevcut durumuna göre plan yenilenmelidir.
UYGUN TERAPİ YÖNTEMLERİ İLE İLETİŞİMDE YENİDEN YÜKSELİŞ
İletişimde yeniden yükselişi sağlayan birçok farklı terapi yöntemi bulunmakta olup bunlardan birkaç tanesinden kısaca bahsedelim.
İletişim Stratejileri: Dil ve konuşma terapisinde kullanılan iletişim stratejileri, afazili bireylerin etkili iletişim kurmasına yardımcı olur. Sözcük tamamlama, görsel destekler ve sadeleştirme gibi stratejiler, iletişimdeki engelleri aşmada önemli rol oynar.
Kelime Seçimi ve Hedefleme: Bu strateji, afazili bireylerin kelime bulma güçlüğünü hedefler. Kelime seçimi ve hedefleme egzersizleri, doğru kelimeleri hatırlama, kategorize etme ve kullanma becerilerini geliştirmeye odaklanır.
Konuşma Pratiği Yapma ve Modelleme: Bu yöntemde, afazili bireylerin konuşma becerilerini geliştirmek için yoğun konuşma pratiği yapılır. Terapist, doğru konuşmayı modelleyerek bireyin tekrar etmesini teşvik eder.
Melodik İntonasyon Terapisi: Bu terapi yöntemi, afazili bireylerin konuşma yeteneklerini iyileştirmeyi hedefler. Ritmik ve melodi tabanlı egzersizler kullanarak konuşma ve dil becerilerini teşvik etmeye çalışır.
Konuşma ve Dil Egzersizleri: Terapi sürecinde, afazili bireyler için konuşma ve dil egzersizleri uygulanır. Bu egzersizler, dilin ve konuşmanın daha doğal ve akıcı hale gelmesini sağlar.
Grup Terapisi: Afazili bireylerin bir araya gelerek bir grup içinde terapi sürecini paylaştığı ve destek aldığı bir yöntemdir. Grup terapisi, afaziye sahip bireylerin iletişim becerilerini geliştirmeleri, kendilerini ifade etmeleri, güven duygusunu artırmaları ve sosyal etkileşimleri iyileştirmeleri için faydalı olabilir.
Alternatif ve Destekleyici İletişim Yöntemleri: Bazı afazili bireyler, konuşma becerilerini tamamen geri kazanamayabilir. Bu durumda alternatif ve destekleyici iletişim yöntemleri, örneğin işaret dilini veya iletişim cihazlarını kullanmak, iletişimlerini sürdürmelerine yardımcı olabilir.
AİLELERİN İLETİŞİMDE YENİDEN DOĞUŞA KATKILARI
Aileler, afazili bireyin iyileşme sürecinde büyük bir rol oynar. Sabır, anlayış ve destek ile afaziyle yaşayan bireylerin iletişim becerilerini geliştirmelerine ve yaşam kalitelerini artırmalarına yardımcı olabilirler.
Afazinin tipine ve nedenine bağlı olarak kişiden kişiye farklılık gösteren sürelerde bazen hızlı bir şekilde bazen de yavaş sınırlı bir şekilde spontan iyileşme görülebilir. Afazi bulguları gösteren vakaların bir kısmı ilk birkaç saat içinde düzelebilirken, 2-3 ay bu bulguların devam etmesi durumunda kendiliğinden tam bir iyileşme olması ihtimali azalmaktadır.
Afazili bir kişinin iyileşme sürecini desteklemek için erken dönemde dil ve konuşma terapisi önemlidir. Dil ve konuşma terapistleri, kişinin iletişim becerilerini yeniden kazanmasına yardımcı olacak stratejiler ve egzersizler sunar ve beynin farklı alanlarının yeni görevlere hazırlanmasına destek olur.
DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ İLE YOLCULUĞUN İLK ADIMLARI
Dil ve Konuşma Terapisinin Önemi
Dil ve konuşma terapisi, afazili bireylerin iletişim becerilerini geliştirmelerine yardımcı olan bir tedavi yöntemidir. Terapi, bireyin günlük yaşamına uyum sağlamasını ve bağımsızlığını artırabilir.
Erken Müdahale Neden Önemlidir?
Erken müdahale, afazinin belirtilerinin ortaya çıkmasından sonra mümkün olan en kısa sürede başlayan bir süreçtir.
Erken müdahale ile beynin plastisite özelliğinden yararlanılarak zarar görmüş beyin bölgelerin işlevini başka bir beyin bölgesinin üstlenmesi süreci desteklenir. İletişim becerilerinin daha hızlı iyileşmesine yardımcı olunur ve bireyin işlev kaybını azaltarak iyileşme potansiyeli artırılabilir.
Terapi Süreci Nasıldır?
Dil ve konuşma terapisi, afazili bireylerin iletişim becerilerini geliştirmek, günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlıklarını artırmak ve sosyal etkileşimlerini iyileştirmeyi hedefleyen bir süreçtir.
Terapi sürecinde her bireyin farklı olduğu unutulmamalı, bireyin güçlü ve zayıf yönleri, bireyin ve ailenin beklentileri gibi birden çok faktör göz önünde bulundurulmalıdır. Bu faktörlere bağlı olarak bireyin iletişim becerilerini artırmayı, hedef odaklı ve afaziye bağlı ortaya çıkan bulguları azaltmaya yönelik terapi planları hazırlanmalıdır.
Ayrıca terapi süreci ev uygulamaları ile aileler tarafından desteklenmeli, ilerleme hakkında geri bildirimlerde bulunularak mevcut durumuna göre plan yenilenmelidir.
UYGUN TERAPİ YÖNTEMLERİ İLE İLETİŞİMDE YENİDEN YÜKSELİŞ
İletişimde yeniden yükselişi sağlayan birçok farklı terapi yöntemi bulunmakta olup bunlardan birkaç tanesinden kısaca bahsedelim.
İletişim Stratejileri: Dil ve konuşma terapisinde kullanılan iletişim stratejileri, afazili bireylerin etkili iletişim kurmasına yardımcı olur. Sözcük tamamlama, görsel destekler ve sadeleştirme gibi stratejiler, iletişimdeki engelleri aşmada önemli rol oynar.
Kelime Seçimi ve Hedefleme: Bu strateji, afazili bireylerin kelime bulma güçlüğünü hedefler. Kelime seçimi ve hedefleme egzersizleri, doğru kelimeleri hatırlama, kategorize etme ve kullanma becerilerini geliştirmeye odaklanır.
Konuşma Pratiği Yapma ve Modelleme: Bu yöntemde, afazili bireylerin konuşma becerilerini geliştirmek için yoğun konuşma pratiği yapılır. Terapist, doğru konuşmayı modelleyerek bireyin tekrar etmesini teşvik eder.
Melodik İntonasyon Terapisi: Bu terapi yöntemi, afazili bireylerin konuşma yeteneklerini iyileştirmeyi hedefler. Ritmik ve melodi tabanlı egzersizler kullanarak konuşma ve dil becerilerini teşvik etmeye çalışır.
Konuşma ve Dil Egzersizleri: Terapi sürecinde, afazili bireyler için konuşma ve dil egzersizleri uygulanır. Bu egzersizler, dilin ve konuşmanın daha doğal ve akıcı hale gelmesini sağlar.
Grup Terapisi: Afazili bireylerin bir araya gelerek bir grup içinde terapi sürecini paylaştığı ve destek aldığı bir yöntemdir. Grup terapisi, afaziye sahip bireylerin iletişim becerilerini geliştirmeleri, kendilerini ifade etmeleri, güven duygusunu artırmaları ve sosyal etkileşimleri iyileştirmeleri için faydalı olabilir.
Alternatif ve Destekleyici İletişim Yöntemleri: Bazı afazili bireyler, konuşma becerilerini tamamen geri kazanamayabilir. Bu durumda alternatif ve destekleyici iletişim yöntemleri, örneğin işaret dilini veya iletişim cihazlarını kullanmak, iletişimlerini sürdürmelerine yardımcı olabilir.
AİLELERİN İLETİŞİMDE YENİDEN DOĞUŞA KATKILARI
Aileler, afazili bireyin iyileşme sürecinde büyük bir rol oynar. Sabır, anlayış ve destek ile afaziyle yaşayan bireylerin iletişim becerilerini geliştirmelerine ve yaşam kalitelerini artırmalarına yardımcı olabilirler.
- Afazi hakkında bilgi sahibi olmalıdır
- Sabır ve empati göstermelidir
- Sözcük tamamlama, resimler jestler gibi görsel destekler ile kısa ve net cümleler kullanma gibi iletişim stratejilerini uygulayarak destek olmalıdırlar.
- Afazili bireylerin ilerleme yolunda attığı küçücük bir adımda bile takdir etmeli ve bireyin motivasyonunu artırarak destekleyici bir ortam yaratmalıdırlar.
- Seanslara düzenli olarak katılmalı ve ev uygulamalarını yapıp terapistine bilgi vermelidirler.
- Bireyin sosyal etkinliklerine katılımını desteklemeli, ona iletişim pratiği yapabileceği ortamlar hazırlamalıdırlar.
- Tüm bunları kendi öz bakımlarını ihmal etmeden yapmalıdırlar.
SONUÇ OLARAK;
Dil ve konuşma terapisi, afaziyle mücadele eden bireyler için umut verici bir yol sunar. Terapi, afazili bireylerin iletişim engellerini aşmalarını, günlük yaşamlarında bağımsızlık kazanmalarını ve sosyal etkileşimlerini artırmalarını sağlar. Ailelerin afaziye ilişkin bilgi edinmeleri, bireye sabır ve empati göstermeleri, terapi sürecine aktif olarak katılmaları ve destek olmaları önemlidir. Afazili bireyler ve aileleri, dil ve konuşma terapisiyle birlikte iletişimde yeniden doğuşun tadını çıkarabilirler.
Özgür AKBAL
Dil ve Konuşma Terapisti/KIRIKKALE
Dil ve konuşma terapisi, afaziyle mücadele eden bireyler için umut verici bir yol sunar. Terapi, afazili bireylerin iletişim engellerini aşmalarını, günlük yaşamlarında bağımsızlık kazanmalarını ve sosyal etkileşimlerini artırmalarını sağlar. Ailelerin afaziye ilişkin bilgi edinmeleri, bireye sabır ve empati göstermeleri, terapi sürecine aktif olarak katılmaları ve destek olmaları önemlidir. Afazili bireyler ve aileleri, dil ve konuşma terapisiyle birlikte iletişimde yeniden doğuşun tadını çıkarabilirler.
Özgür AKBAL
Dil ve Konuşma Terapisti/KIRIKKALE