Ses Nasıl Oluşur?
Ses, akciğerlerden gelen havanın, gırtlağımızda bulunan ses tellerini titreştirmesi ile oluşmaktadır. Oluşan bu ses ağız boşluğunda şekillenir ve sesin kalitesi ortaya çıkar.
Ses Bozukluğu Nedir?
Sesin oluşumda ve şekillenmesinde görevli yapılardaki anatomik problemler, bu yapıların yanlış kullanılması ya da bu yapılardaki patolojiler nedeniyle ortaya çıkabilen ve bu sebeplere bağlı olarak bireyin sesinin şiddet ve rezonans gibi özelliklerinin yaşı, cinsiyeti, yaşadığı ortam ve kültürel geçmişine uygun olmayacak şekilde değişmesi ile kendini gösterebilen bir bozukluktur.
Ses Bozukluklarının Nedenleri Nelerdir?
- Vokal Nodül ve Vokal Polip (Ses tellerinde oluşan nodüller ve kistler)
- Larenjit (Gırtlağın iltihaplanması)
- Hormonel problemler (Troid Bezi Hastalıkları gibi)
- Ses tellerinin aşırı zorlanması
- MS Hastalığı, Parkinson Hastalığı gibi sesin oluşumda görevli yapıların çalışmasını kısıtlayan kas hastalıkları
- Vokal fold paralizisi (Tek taraflı veya çift taraflı ses teli felçleri)
- Larenks kanseri (Gırtlak kanseri) gibi sebepler sayılabilir.
Ses Bozuklukları İçin Kimler Risk Altındadır?
- Sigara ve alkol kullananlar
- Yüksek sesle konuşanlar
- Mide problemi ve reflü şikâyeti olanlar
- Solunum problemi yaşayanlar
- Nörojenik hastalığı olanlar
- Larenks Kanseri (Gırtlak kanseri) olanlar
- Uzun süre yoğun bakımda yatanlar
- Sıkça boğaz temizleme davranışı sergileyenler
- Aşırı miktarda çay ve kahve tüketenler
- Sıkça üst solunum yolu enfeksiyonu geçirenler
- Yeterli miktarda su içmeyenler
- Psikojenik stres altında olanlar
Ses Bozuklukları Açısından Riskli Meslek Grupları Nelerdir?
- Öğretmenler
- Çağrı Merkezi Çalışanları
- Pazarcılar
- Ses sanatçıları, gibi sesini yoğun bir şekilde kullanmak durumunda olan meslek sahipleri ile
- İrritan madde inhalasyonuna maruz kalan meslek grupları sayılabilir.
- Ses kısıklığı problemi,
- Sesi kullanırken boğazda yanma hissi,
- Ses üretiminin eforlu olması,
- Sesin çatallı çıkması,
- Sesin yaş ve cinsiyetine uygun bir frekansta üretilememesi gibi belirtilerle kendini gösterebilmektedir.
Ses Bozuklukları İçin Ne Zaman Uzmana Başvurmalıyım?
Ses kısıklığınız 15 günden fazla sürüyorsa, sesinizden dolayı sosyal ortamlardan kaçınma problemi yaşıyorsanız, çevreniz sesinizden dolayı sizi anlamakta zorlandığını düşünüyorsa zaman kaybetmeden KBB hekimine başvurmalısınız.
Ses Bozukluklarının Tanısı Nasıl Konmaktadır? Düzelmesi Mümkün müdür?
Öncelikle KBB hekimi tarafından yapılacak detaylı muayene ve görüntüleme ile tanı konulur. Daha sonra KBB hekimi koyduğu tanıya uygun olarak tıbbi veya cerrahi tedaviyi uygular ya da ses terapisi için Dil ve Konuşma Terapistine yönlendirir ve yapılan bu müdahaleler ile bozukluk giderilebilir.
Ses Terapisi Nedir?
Ses terapisi, sağlıklı ses üretimi, sesin doğru kullanımı, nefes koordinasyonunun sağlanması, sesin uygun perde ve şiddette kullanılması için danışanlarda ses kullanımı ile ilgili davranış değişikliği hedefleyen egzersizleri içine alan bir terapi programıdır.
Ses terapisinde kullanılan yöntemler danışanın aldığı tanı ve gösterdiği belirtilere göre değişebilmektedir.
Ses Terapisi ile Hangi Hastalıklar Tedavi Edilir?
Dil ve Konuşma Terapisti tarafından yapılacak ses terapisi ile bazı ses bozukluklarının önlenmesi, düzeltilmesi ve yeniden oluşmasının önüne geçilebilmektedir.
- Vokal Nodül (Ses teli nodülü)
- Vokal Fold Paralizisi (Ses teli felçleri) sonucu oluşan ses kısıklıkları
- Doğuştan gelen ses problemleri
- Kas gerilim disfonisi: Sesin oluşumunda görevli kasların zorlanması sonucu oluşan ses kısıklıkları
- Sesin yanlış kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan ses kısıklıkları
- Mutasyonel Falsetto (Puberfoni): Halk arasında bebeksi konuşma olarak da bilinen bu durum ergenlik döneminde temel ses frekansının yaşına ve cinsiyetine uyumlu hale gelememesi durumudur.
- Ses teli ile ilgili ameliyatlardan sonra sesin rehabilite edilmesi
Ses Terapisi Ne Kadar Sürmektedir?
Bu durum konulan tanıya, danışanın uyumuna, terapiye devam sürecine göre değişiklik göstermekle birlikte genel olarak 6-10 seansta sonlanmaktadır.
Ergen bireylerde görülen Mutasyonel Falsetto (Puberfoni) dediğimiz bozuklukta bu süre 1 seansa kadar düşebilmektedir.
Ses Sağlığı İçin Nelere Dikkat Etmeliyiz?
- Yüksek sesle konuşmamaya dikkat edin
- Günde en az 2 lt su tüketin
- Boğaz temizlemekten kaçının
- Uzun cümleler yerine kısa cümlelerle iletişim kurun
- Uzun süre telefonda konuşmayın
- Reflünüz var ise yiyecek ve içeceklerinize dikkat edin
- Bulunduğunuz ortamı nemli tutun. Kuru, tozlu ve dumanlı ortamlarda bulunmayın
- Sigara ve alkol kullanımını bırakın.
Özgür AKBAL
Dil ve Konuşma Terapisti/KIRIKKALE